Kukurydza

Trawa ta w zimniejszych częściach kraju nie owocuje, w cieplejszych np. w Kolomyjskim, Czortkowskim, na Bukowinie, daje owoce i dochodzi 2 – 3 m. wysokości, w jeszcze cieplejszych krajach bywa do 5 m. wysoka. Jej źdźbła nie są dęte, ale wypełnione rdzeniem i dochodzą 4 cm. grubości. Z nasady źdźbła wychodzą w okrąg korzenie przybyszowe.

Na wierzchołku źdźbła wyrasta rozpierzchła wiecha, która składa się z kiosków mających wyłącznie pręcikowe kwiaty. Z kątów niższych liści wychodzą kłosy słupkowe otulone licznymi pochwiastymi liśćmi, mające bardzo grubą łodygę, dlatego nazywane kolbami. Po odjęciu łusek widać kosmate nitki. Są to szyjki kwiatów słupkowych otoczonych sześciolistnym zielnym okwiatem. Znamiona te zwieszają się jako długie włosy ze szczytu kolb na podobieństwo końskiego ogona.

Po zapyleniu znamion przez wiatr wiechy z kwiatami pręcikowymi usychają, a kolby pokrywają się owocami kukurydzy, tworząc tak zwane kaczany. Ziarniaki kukurydzy są żółte lub rumiane, nieledwo wielkości grochu. Zawierają nasienie z mączastym bielmem i jednoliścienny zarodek.

Kukurydza pochodzi z Ameryki i już w r. 1520 upraw ano ją we Włoszech, a w 40 lat później w Hiszpanii. Udaje się między 50″ szerokości północnej a 40″ południowej. Tam, gdzie owoce jej nie dojrzewają, była uprawiana na zielną paszę dla bydła.

Włosi robią z niej z dodatkiem soli i sadła tak zwaną polentę, podobną potrawę nazywają mamałygą na Bukowinie. Chleb daje się Z jej mąki robić tylko z przymieszką pszennej, bo inaczej zbyt prędko się zsycha.

Jest to zboże przede wszystkim cieplejszych krajów, zwłaszcza Ameryki. W Azji Południowej i zachodniej zastępuje je ryż , wymagający nawodnionych gruntów, uprawiany też obficie w Lombardii tak dla ziarna, jak na słomę do kapeluszy. Z wiech ryżanych robią miotełki i szczotki wyborne. W Afryce przede wszystkim uprawia się pewne zboże do prosa podobne. Wszędzie zaś między zwrotnikami sieją trzcinę cukrową której sok ze źdźbła wyciskany daje cukier od buraczanego lepszy. Najwyższe trawy są to bambusy. Bambus  pochodzi z Hindostanu, jego źdźbła są do 20 m. wysokie, czcze, nieraz tak grube jak ręka i tern jeszcze szczególne, że z nasady liści wychodzą gałęzie, które się dalej też rozgałęziają. Wyrastają więc z tego drzewa z szeroką płaskawą koroną. Źdźbła chociaż czcze w środku mają ściany tak twarde jak najtwardsze drewno i zastępują je w wielu razach. Z włókien robią kosze i plecionki.

Trawy rosną na całej kuli ziemskiej i są obok złożonych najliczniejszą rodziną. I u nas jest przeszło 100 gatunków. Najokazalsza jest trzcina, brzegi stawów i moczarów porastająca. Najpożyteczniejsze na łąkach są tymotka, czyli brzanka i kupkówka. Zapach zaś siana pochodzi od tonki wonnej wszędzie pospolitej.

Trawy mają w źdźbłach i liściach wiele krzemionki, materiału, z którego się piasek składa, i dlatego sierpy i kosy, którymi się je ścina, łatwo się tępią. Dla tej samej przyczyny liście kupkówki są tak ostre, że się nimi tak łatwo zaciąć jakby brzytwą.

Trawy odznaczają się źdźbłem i liśćmi w dwu szeregach stojącymi, pochwiastymi i opatrzonymi języczkiem, kwiatami bez kielicha i korony, o 3 pręcikach i jednym z dwu owocolistków zrośniętym słupkiem o 2 znamionach, zamkniętymi w plewkach i stojącymi na małych kłosach, otoczonych plewami. Takie kioski są zebrane w kłosy złożone lub wiechy. Owocem jest ziarniak z zarodkiem bielmowatym i jednoliściennym.

Trawy różnią się od wszystkich roślin dotąd opisanych zarodkiem, który ma tylko jeden liścień, są jednoliścienne. Są też tern jeszcze szczególne, że ich liścień nie wychodzi nad ziemię przy kiełkowaniu, ale pozostaje w nasieniu i ssie pokarm w bielmie zawarty i przenosi go do młodego kiełkującego zarodka.